Zoveel meer met kokos
In de Zuid-Oost-Aziatische keuken kan men niet zonder kokosmelk. De
Indische koks gebruiken kokosmelk van voor- tot nagerecht.
Een Indisch gezegde zegt dat wie een kokospalm plant, niet alleen voedsel
en drank plant, maar ook voor transport, onderdak, kleding en een erfenis
zorgt. In Bali zorgt men er altijd voor dat ze niet hoger gaan bouwen dan de
kokosbomen. Bijna naast elk huis staat een kokosboom, maar die is altijd hoger
dan het huis. Dit doen ze uit respect voor God, want redeneren ze: "God heeft
ons de boom gegeven die ons alles geeft en dat moet je niet proberen te
overtreffen".
Kokosmelk komt van de kokosnoot. Over de oorsprong is men het niet helemaal
eens. Lang geleden sprak men wel eens over 'de noot van India', maar toen de
Portugese handelaars de vrucht ontdekten, gaven ze hem de naam 'coco', omdat ze
vonden dat de noten op apengezichten leken. Binnenin een kokosnoot zit hard,
wit vruchtvlees. Het vocht dat erin zit, is geen kokosmelk maar kokoswater.
Om kokosmelk te krijgen, doen ze warm water bij het vruchtvlees en persen
ze dat. Wat overblijft, is kokosmelk. Als je die een tijdje laat staan, dan
stijgt de kokosroom naar het oppervlak. Kokosmelk wordt in tal van
gerechten gebruikt, vaak om de scherpte van chilipepers af te zwakken. Kokosroom
wordt vooral in desserten gebruikt. Tegenwoordig kan je kokosmelk in elke
supermarkt kopen. In de Aziatische supermarkten of de zgn toko's heb je een
grotere keus. Daar is hij meestal ook goedkoper.
Er zijn veel kokosproducten en die worden ook allemaal veel gebruikt in
recepten. Zo veel verschillende, dat ik merk dat sommige mensen het verschil
echt niet meer zien. Ik ga proberen, u een beetje wegwijs hierin te maken.
Kokosolie en kokosvet
Dit is de olie gemaakt uit kokospulp. De woorden kokosolie en kokosvet
worden door elkaar gebruikt, wat soms wat verwarrend is, het is echt één en
hetzelfde product. Het is hard vet en wordt vloeibaar op ongeveer 25 graden.
Normaal heet dat vet, maar het wordt veelal kokosolie genoemd. Dan heb je nog
extra vierge kokosolie (met kokossmaak) en ontgeurde kokosolie (zonder
kokossmaak). Kokosolie gebruik je bijvoorbeeld om in te bakken, mee te bakken,
of voor rauwe snacks, zoals taarten en chocolaatjes.
Kokosmelk (klappermelk)
Kokosmelk is een melkachtige substantie dat smaakt daar kokos, het is
lekker dik en romig. Wanneer je een kokosnoot open maakt zit daar geen melk in,
dat is kokoswater. Kokosmelk wordt gemaakt door het kiemwit van kokos met water
te vermengen Je kunt kokosmelk overal kopen, met allerlei kwaliteiten,
toevoegingen, prijzen en vormen. Ik schrijf het duidelijk: kokosmelk kan heel
veel toevoegingen bevatten, maar het hoeft niet.
Bij kokosmelk lees je dus het
etiket om te zien wat je precies in huis haalt voordat je het koopt. Kokosmelk
hoeft alleen uit kokos en water te bestaan. Dan kun je nog kiezen tussen
biologische en niet-biologische kokosmelk. En kokosmelk uit blik en kokosmelk
uit pak.
Santen (kokoscreme)
Als
je santen gaat maken, kan dat van vers geraspt kokosvlees, maar ook van
gedroogde geraspte kokos. Je hebt dunne santen, santan cair en dikke santen,
santan asli, santan krim en creamed coconut, het bekende blok santen.
Zo'n blok santen kun je aanlengen met warm water om kokosmelk van te maken (1 blok is genoeg voor 1 liter kokosmelk). Het is makkelijk in gebruik, want je kunt zelf bepalen hoeveel water je toevoegt. Zo bepaal je zelf de kokossmaak van je gerecht. Aangebroken kokosmelk, room of aangelengde kokoscreme kun je maar kort bewaren in de koelkast, invriezen is geen probleem.
Santen of kokoscrème wordt veelal gebruikt in avondmaaltijden (in curry’s
bijvoorbeeld) of bij lekkere bakrecepten en chocolaatjes. Bij kamertemperatuur
is het gestold (behalve op de warme zomerdagen) en bij verhitting smelt het.
Erg lekkere toevoeging.
Kokosrasp
Rasp van de kokos. Dit is bij de meeste wel bekend en ook (volgens mij)
zonder toevoegingen. Het wordt veel gebruikt bij koekjes, baksels en bonbon
achtigen. Erg lekkere smaakmaker en ruim verkrijgbaar.
Kokosmeel
Kokosmeel is glutenvrij en je kunt er glutenvrije baksels mee maken, zoals
cake en muffins. In eerste instantie lijkt het erg duur, maar je hebt er maar
weinig van nodig, waardoor het weer goedkoper wordt, in verhouding. Kokosmeel
leunt zwaar op het gebruik van veel eieren, dus ei vrij bakken is met kokosmeel
niet echt een goede optie. Kokosmeel is erg fijn, geeft geen kokossmaak en is
alleen te koop in de biologische winkel.
Kokospoeder
Kokospoeder is de melkpoeder variant van kokos. Handig bij sommige recepten,
voornamelijk bij chocolaatjes. Het geeft een romige smaak.
Kokoswater
Kokoswater is het water dat zich in de kokosnoot bevindt. In tropische
landen kun je dat zo leuk eruit drinken met een rietje, heel gezellig.
Kokoswater heeft weinig smaak, maar wel veel mineralen. Het wordt veel gebruikt
als dorstlesser in de sportwereld. Het helpt ook bij het herstel, vanwege de
mineralen die erin zitten. Kokoswater is niet goedkoop. Je koopt het bij de
biologische winkel of in de toko.
Kokoschips
Ja, dat bestaat ook nog. Vergelijkbaar met bananenchips, maar dan dus van
kokos.
Handige tip met kokos
Ga je een
sayurgerecht maken? Vermijd liever het gebruik van sterk geconcentreerd
kokosmelk. Doe het op
z'n Indonesisch en gebruik gewoon gemalen kokos (klapper) die je in gekookt
water laat opwellen zodat je kokosmelk krijgt zonder industriële toevoegingen.
Let wel: alle gerechten waarin kokos is verwerkt dien je op een laag vuurtje goed te laten doorkoken totdat de olie boven komt drijven. Haal de olie er niet uit. Ze dient namelijk hetzelfde te zijn als de deksel van je pan.