Twee constanten in de Indonesische keuken
Er zijn
twee constanten in de Indonesische keuken: er wordt doorgaans gezond
gekookt en overal staat er rijst op het menu. Veel rijst.
Ondanks de
vele regionale verschillen, zal je rijst in alle uithoeken van Indonesië
op de
menukaart zien. Niet echt verrassend. Rijst in het Indonesisch is ‘nasi’ en je zult ze voornamelijk in de varianten ‘nasi putih‘ (witte, gekookte rijst) en ‘nasi goreng‘ (gebakken en gekruide rijst) eten. Rijst is de basis van elke maaltijd uit de Indonesische keuken. Ja, zelfs vaak als ontbijt. En dat is voor een westerling toch wel even wennen denk ik.
menukaart zien. Niet echt verrassend. Rijst in het Indonesisch is ‘nasi’ en je zult ze voornamelijk in de varianten ‘nasi putih‘ (witte, gekookte rijst) en ‘nasi goreng‘ (gebakken en gekruide rijst) eten. Rijst is de basis van elke maaltijd uit de Indonesische keuken. Ja, zelfs vaak als ontbijt. En dat is voor een westerling toch wel even wennen denk ik.
Bij die
rijst worden dan tal van nevengerechten geserveerd. De rijsttafel is
een klassieker en is een waar feest. Zoals de term al suggereert komt er rijst
op tafel. Met een heleboel bijgerechten en sauzen. Je schept wat rijst op
en proeft verder van alle bijgerechten iets. Het is niet zo dat elk één schotel
krijgt, alles wordt gewoon op tafel gezet en ieder neemt waar hij zin in heeft.
O ja, en dankzij de Nederlandse koloniale geschiedenis, zal je rijsttafel
ook gemakkelijk herkennen op de kaart. In het Indonesisch heet rijsttafel
immers gewoon rijsttafel. Eigenlijk
praten Indische mensen zelf bijna nooit over de rijsttafel. Dat is eigenlijk
heel logisch want dat is hun eten niet. Misschien klinkt dat vreemd maar het
waren de veelal welgestelde Europeanen die de rijsttafel lieten opdienen.
Zo'n
uitstalling van zoveel mogelijk gerechten ineens die allen heerlijk geurden en
er goed uitzagen werkte vooral statusverhogend voor de gastheer en gastvrouw.
De Indo's vonden het eten zelf veel belangrijker en met de eenvoud daarvan was
weinig mis. Een bord rijst met sayur en een gedroogd visje of een stukje geroosterd vlees was het
lievelingseten van menige Indo.
Toch wordt
er wel eens een maaltijd aangeboden met meerdere gerechten met Indische, of
beter gezegd Javaanse, gerechten bij een selamatan of ceremoniële maaltijd,
bijvoorbeeld bij het huwelijk, een geboorte of een overlijden. Maar dan is dat
meer bedoeld als een soort offerande ter voortzetting van de selamatan. Want
zonder een selamatan het dagelijkse leven door laten gaan zou leiden tot
disharmonie en ongeluk.
Tegenwoordig
is het hier in Nederland natuurlijk anders geworden. Een rijsttafel is hier
gemakkelijk te verkrijgen via een restaurant of cateraar en de oorspronkelijke
achtergrond is praktisch verdwenen. Bovendien het gemak van het door een ander
te laten koken en bakken is heel wat praktischer als zelf - soms dagenlang - in
een keuken te staan om 15 of meer gerechten op tafel te krijgen. Ook wordt er
bij de Indische families in huiselijke kring met feestelijke gelegenheden vaak
uitgebreid gekookt en leeft de selamatan eigenlijk nog een beetje voort.
De Indonesische keuken is gezond
Rood vlees
zal je niet vaak op het menu zien staan. Indische mensen zijn er gewoon niet zo
dol op. Varkensvlees zal je evenmin niet zo heel veel zien tijdens je eventuele
vakantie: de meeste Indonesiërs zijn immers moslim en eten dus geen
varkensvlees. Wat je wel veel kan eten in Indonesië is o.a. groenten,
gevogelte, rundvlees, vis en zeevruchten. Lekker gezond dus. En bovendien wordt
het ook nog vaak vetarm bereid.
De
Indonesische keuken is niet overal even pikant. In West-Java bijvoorbeeld
is het eten veel minder pittig dan in Noord-Sumatra. Pittig eten lijkt soms wat
vreemd: het is in Indonesië al zo warm, waarom zou je dan nog eens gerechten
eten waarvan je geweldig hard begint te zweten? Twee goede redenen: kruiden
zoals Spaanse pepers bijvoorbeeld stimuleren de bloedsomloop enerzijds
en werken bacterie dodend anderzijds.
Lepel en vork